Pozew – czyli odzyskiwanie roszczeń przed Sądem

Pozew Nie ulega wątpliwości, iż na przestrzeni ostatnich 26 lat nasze społeczeństwo uległo znaczącej przemianie odzwierciedlającej się zarówno w sferze mentalnej jak i materialnej. Pamiętne wydarzenia przełomu lat 80. i 90. XX w. stały się początkiem niezwykłego w skali światowej skoku cywilizacyjnego objawiającego się w rozwoju gospodarczym, kulturowym oraz społecznym.

Rozwój tzw. „sektora prywatnego” będącego następstwem dekomunizacji naszego kraju, w tym przede wszystkim rozkwit rynku usług i handlu przyczynił się do znaczącej stymulacji relacji prawnych towarzyszących nam w życiu codziennym. Zawierane przez nas każdego dnia umowy rodzą konkretne sytuacje prawne, konstruując wobec nas coraz to nowsze prawa i obowiązki.

W świetle powyższego, oczywistym jest powstawanie na tle zawieranych transakcji handlowych sytuacji spornych, w których w zamian za spełnione przez nas świadczenie, nie otrzymujemy należnego nam świadczenia zwrotnego. W tym też momencie rodzi się po naszej stronie tzw. roszczenie, które w najprostszych słowach zdefiniować można, jako prawo domagania się przez nas od naszego oponenta określonego zachowania. Jedynie dla doprecyzowania omawianej kwestii, dodać należy, iż zachowanie to może objawiać się w istocie w trzech zasadniczych postaciach: czynieniu, zaniechaniu, bądź znoszeniu.

Niewątpliwie najpopularniejszą formą roszczenia na tle uwarunkowań cywilnoprawnych, jest roszczenie mające charakter roszczenia o zapłatę, wynikającego z wykonanych przez nas usług (np. wynagrodzenie za pracę, wykonane zlecenie lub dzieło), bądź dostarczony towar (np. sprzedaż).

Naturalnie nasuwającym się w tym miejscu pytaniem jest to, w jaki sposób przekuć przysługujące nam prawo żądania konkretnego zachowania się danej osoby w sytuację, w której nasz dłużnik istotnie spełni ciążące na nim względem nas świadczenie? Innymi słowy, jak zmusić dłużnika do zapłaty?

Pozew - sposób na odzyskanie należności

Nietrudno się domyślić, iż z uwagi na tytuł niniejszego opracowania, przedstawię w tym miejscu sposób związany z udzieleniem nam ochrony prawnej przez sąd powszechny. Co więc należy zrobić, aby sąd potwierdził nasze prawo i udzielił nam narzędzi zmierzających do przymusowego odzyskania należnych nam środków pieniężnych? Cóż, wnieść pozew…

W pierwszej kolejności wypada wyjaśnić czym właściwie jest pozew w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego (w tym bowiem sensie omówiony zostanie opisywany problem).

Pozew to nic innego jak kwalifikowana (a zatem rządząca się pewnymi szczególnymi regułami) forma pisma procesowego wnoszonego przez stronę domagającą się udzielenia jej przez sąd ochrony prawnej, tradycyjnie określanej w ramach procesu cywilnego – Powodem. Wyjaśnijmy przy tym, iż mianem pisma procesowego określa się wszystkie wnioski i oświadczenia stron postępowania wnoszone na piśmie poza rozprawą, adresowane do sądu, bądź drugiej strony a mające ścisły związek z toczącym się postępowaniem sądowym (definicja ta wywodzona jest wprost z treści art. 125 Kodeksu postępowania cywilnego – dalej k.p.c.).

Pozew to nic innego jak kwalifikowana (a zatem rządząca się pewnymi szczególnymi regułami) forma pisma procesowego wnoszonego przez stronę domagającą się udzielenia jej przez sąd ochrony prawnej.

Art. 126 k.p.c. wskazuje elementy, które powinno zawierać każde pismo procesowe wnoszone w sprawie. I tak, nie powinniśmy zapomnieć o:

oznaczeniu sądu, do którego skierowane jest pismo (a zatem sąd rejonowy, okręgowy, bądź apelacyjny, jak również wskazanie wydziału oraz adresu sądu)
oznaczenie stron – zatem imiona i nazwiska (bądź nazwa firmy) stron, jak również ich przedstawicieli ustawowych (gdy np. pozwanym jest małoletni) i pełnomocników wraz z ich adresami do korespondencji
oznaczenie rodzaju wnoszonego pisma (a zatem czy wnosimy wniosek, skargę, pismo przygotowawcze itp...)
tzw. osnowę wniosku lub oświadczenia (a zatem treść naszego żądania, bądź oświadczenia np. wnoszę o wydanie odpisu wyroku/zaskarżam nakaz w całości/ informuję, iż moim nowym adresem korespondencyjnym jest)
dowody na poparcie przytoczonych okoliczności
podpis strony wnoszącej pismo albo jej przedstawiciela ustawowego lub ustanowionego pełnomocnika
wymienienie załączników (czyli co poza samym pismem wysyłamy do Sądu lub stronie),

Pamiętać również należy, iż każde kolejne pismo w sprawie powinno zawierać oznaczenie sygnatury akt sprawy nadanej przez sąd (dowiadujemy się o niej z treści pierwszego pisma sądowego wysłanego przez sąd). Zwyczajowo każde pismo w sprawie opatrujemy dodatkowo oznaczeniem miejsca i daty jego sporządzenia.

Wróćmy jednak do pozwu. Jak wcześniej wskazano pozew jest pismem szczególnym i rządzi się pewnymi dodatkowymi zasadami, których należy przestrzegać przy jego sporządzaniu. Pamiętać, bowiem należy, iż pozew jest pierwszym pismem w sprawie, mającym to znaczenie, że jego wniesienie przez Powoda w zasadzie wszczyna cały proces sądowy.

Dodatkowe wymogi formalne związane z treścią pozwu, określone zostały przez ustawodawcę w treści art. 187 k.p.c. I tak, pozew powinien:

przede wszystkim pozew powinien spełniać wskazane wyżej warunki pisma procesowego, a nadto:
powinien zawierać dokładne określenie naszego żądania (np. wnoszę o zasądzenie od Pozwanego kwoty 1.000 zł tytułem niezapłaconej faktury VAT wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 lipca 2015 r. do dnia zapłaty)
w przypadku spraw o prawa majątkowe (a zatem w większości przypadków), w pozwie należy określić tzw. wartość przedmiotu sporu.

Wyjaśnijmy w skrócie czym jest owa wartość przedmiotu sporu (dalej wps). Zasady jej określenia uregulowane zostały w art. 19 – 26 k.p.c. W najprostszych słowach, stwierdzić należy, iż jest to wskazanie wartości dochodzonego przez nas prawa ujęta liczbowo/walutowo. Zasady jej określania wskazane zostały przez ustawodawcę w wyżej przytoczonych przepisach k.p.c., jednak dla potrzeb niniejszego opracowania skupmy się na najbardziej oczywistym przypadku, czyli roszczeniu o zapłatę. Jej określenie ma zasadnicze znaczenie dla określenia trybu postępowania oraz właściwości rzeczowej sądu, który władny będzie rozpatrzyć naszą sprawę w pierwszej instancji (a zatem czy będzie to sąd rejonowy czy okręgowy).

Wartość przedmiotu sporu w pozwie to wskazanie wartości dochodzonego prawa ujęta liczbowo.

W przypadku, w którym naszym roszczeniem, jest konkretna kwota pieniężna, wartością przedmiotu sporu, będzie ta właśnie kwota. Pamiętajmy jednak, iż przy określaniu wps kwotę tę należy zaokrąglić do pełnej złotówki w górę (np. gdy dochodzimy zapłaty kwoty 1.235,34 zł, wartość przedmiotu sporu wynosić będzie 1.236 zł, niemniej naszym roszczeniem nadal pozostaje kwota 1.235,34 zł – od niej więc będą np. naliczane odsetki).

we wnoszonym pozwie należy również przytoczyć okoliczności faktyczne uzasadniające nasze żądanie oraz przedstawić dowody na ich poparcie, jest to tzw. uzasadnienie pozwu, w którym zwięźle opisujemy stan faktyczny sprawy
obowiązującą od 1 stycznia 2016 r. nowością wprowadzoną do k.p.c. ustawą z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz. U. z 2015 r., poz. 1595) jest wymóg nałożony na Powoda w postaci udzielenia informacji, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu a w przypadku, gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienia przyczyn ich niepodjęcia.

Z uwagi na dość świeże uregulowania w tym zakresie, nie wiemy w tej chwili co w praktyce sądy uznawać będą za wystarczającą próbę pozasądowego rozwiązania sporu. Dotychczasowa praktyka ograniczała się zwykle do sporządzenia i doręczenia stronie przeciwnej przed wniesieniem pozwu do sądu, wezwania do zapłaty z wyznaczonym terminem płatności. Czy takie czynności w ocenie sądu będą wystarczające? Trudno odpowiedzieć na to pytanie w obecnej chwili, niemniej zdaniem autora, biorąc pod uwagę przeciążenie sądów powszechnych spowodowaną w dużej mierze nadmierną ilością „banalnych” sporów będących wynikiem swoistego „pieniactwa” stron, przepis ten ma na celu ukrócenie praktyki niecelowego wnoszenia pozwów do sądu. Z tego też względu, bardzo możliwe, iż w najbliższym czasie rozwój pozasądowych sposobów rozwiązywania sporów (które zostaną przez autora opisane
w oddzielnym artykule) stanie się atrakcyjną i rozwiniętą alternatywą dla klasycznego postępowania sądowego.

Pamiętajmy, iż w pozwie mamy również prawo zamieścić różnego rodzaju wnioski (np. o zabezpieczenie powództwa, nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności, bądź zobowiązanie strony przeciwnej lub dany organ do przedłożenia konkretnych dokumentów stanowiących dowód w sprawie a będący w posiadaniu danego podmiotu).

Do pozwu należy również załączyć dowody. Jest to niezwykle istotna kwestia, która w zasadzie przesądza o powodzeniu przed sądem. Nawet najbardziej finezyjne sformułowanie treści uzasadnienia pozwu, niepoparte stosownymi dowodami skończyć się może dla nas oddaleniem powództwa, co w praktyce oznacza przegranie procesu. Sądy, bowiem są bardzo wyczulone na punkcie właściwego udokumentowania należnego nam roszczenia (inaczej kwestia ta wygląda w przypadku tzw. elektronicznego postępowania upominawczego – którym autor zajmie się w ramach oddzielnego opracowania).

Co więc może być dowodem? Środków dowodowych przewidzianych w k.p.c. jest naprawdę wiele (poświęcono im Dział III Kodeksu postępowania cywilnego), niemniej do najważniejszych należą dowody z dokumentów – będące najistotniejszym dowodem w postępowaniu cywilnym (umowy, pisemne oświadczenia dłużnika, weksle, rachunki i faktury, dowody przelewu, dowody sprzedaży oraz wszelkie inne wiarygodne dokumenty potwierdzające zasadność naszego roszczenia, terminy płatności itd.), zeznania świadków, opinie biegłych a nawet wyjaśnienia stron. Pamiętajmy więc o załączeniu wszystkich posiadanych przez nas dokumentów związanych ze sprawą oraz wezwaniu wszystkich świadków mogących potwierdzić naszą wersję wydarzeń przy wnoszeniu pozwu.

Postepowanie uproszczone

Sporządzając pozew musimy pamiętać o tym, iż charakter niektórych z naszych roszczeń kwalifikuje się do tzw. postępowania uproszczonego (art. 5051 – 50514 k.p.c.). Z uwagi na ograniczenia objętościowe niniejszego artykułu, autor pominie kwestie związane z charakteryzowaniem tego postępowania, niemniej w kontekście omawianej tematyki zaznaczyć należy, iż wniesienie pozwu w postępowaniu uproszczonym powinno mieć miejsce na specjalnym formularzu, którego wzór został określony Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 maja 2002 r. w sprawie określenia wzorów i sposobów udostępniania stronom urzędowych formularzy pism procesowych w postępowaniu cywilnym (zmienionego Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 kwietnia 2012 r.). Wzory formularzy można pobrać m.in. ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, często znaleźć je można również na stronach poszczególnych sądów.

Jakie są koszty pozwu?

Po sporządzeniu pozwu a przed jego wniesieniem, pismo należy opłacić. Jest to tzw. opłata sądowa od pozwu, której wysokość w poszczególnych sprawach regulowana jest treścią ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Co do zasady, opłata od pozwu wynosi 5 % od wartości przedmiotu sporu (z tego też względu tak istotną kwestią jest prawidłowe oznaczenie wps). Opłatę wnosimy poprzez wykonanie przelewu na rachunek bankowy sądu, bądź w kasie znajdującej się w budynku sądu. Pamiętajmy, aby do wnoszonego pozwu załączyć dowód uiszczenia opłaty od pozwu. Nieuiszczenie opłaty stanowi brak formalny pozwu, do którego usunięcia zostaniemy wezwani przez sąd a w skrajnym przypadku może skutkować zwrotem wniesionego powództwa (art. 130 k.p.c.).

Co do zasady, opłata od pozwu wynosi 5 % od wartości przedmiotu sporu.

Naturalnie w przypadku wygrania przez nas procesu, sąd zasądzi na naszą rzecz zwrot kosztów procesu, w tym również zwrot uiszczonej opłaty (stosowny wniosek należy zawrzeć w treści wnoszonego powództwa).

Reasumując powyższe rozważania, stwierdzić należy, iż sporządzenie dobrego pozwu z jednej strony stanowi element kluczowy dla uzyskania przez nas korzystnego rozstrzygnięcia sądu z drugiej zaś jest sztuką niełatwą, wymagającą pewnego doświadczenia i rozeznania. Najważniejszym jego elementem są przedstawiane przez nas dowody uwiarygadniające zasadność i wysokość naszego roszczenia. Niemniej przy odpowiednim sformułowaniu i uzasadnieniu wnoszonego przez nas powództwa, możemy liczyć na udzielenie nam przez sąd rozpatrujący naszą sprawę instrumentów niezbędnych do przymusowego wyegzekwowania naszej wierzytelności.

Co więc zrobić, gdy uzyskamy już upragniony, prawomocny wyrok, bądź nakaz zapłaty? To już temat, na oddzielny artykuł…

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy: www.ucconsulting.pl

Uzyskaj pomoc prawną - zgłoszenie