Szkoda lucrum cessans
Utracone korzyści lucrum cessans - zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
Stosownie zaś do § 2 w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Szkoda związana z utraconymi korzyściami (lucrum cessans) polega na tym, że majątek poszkodowanego nie wzrósł tak, jakby się stało gdyby nie nastąpiło zdarzenie, z którym połączona jest czyjaś odpowiedzialność. W orzecznictwie przyjęto, że szkodą w przypadku utraconych korzyści jest szkoda, którą określa to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego tę szkodę, a inaczej mówiąc to, co weszłoby do majątku poszkodowanego, gdyby zdarzenie wyrządzające szkodę nie nastąpiło (wyrok SN z dnia 18. stycznia 2002 r., I CKN 132/01). Szkoda taka musi być przez poszkodowanego wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, aby uzasadniała ona w świetle doświadczenia życiowego przyjęcie, że utrata korzyści rzeczywiście nastąpiła (wyrok SN z dnia 3. października 1979 r., II CR 304/79, OSNCP 1980, nr 9, poz. 164; wyrok SN z dnia 28. stycznia 1999 r., III CKN 133/98, wyrok SN z dnia 26. stycznia 2005 r., V CK 426/04). Od szkody jednak w postaci utraconych korzyści należy odróżnić tzw. szkodę ewentualną, czyli utratę szansy uzyskania pewnej korzyści majątkowej. Różni się ona od lucrum cessans, gdzie szansa utraty korzyści graniczy z pewnością, tym, że w przypadku szkody ewentualnej – owo prawdopodobieństwo jest o wiele mniejsze. Szkoda ewentualna nie podlega naprawieniu (wyrok SN z dnia 24. sierpnia 2007 r., V CSK 174/07).
W przypadku dochodzenia przed sądem odszkodowania, należy wykazać i udowodnić na podstawie dokumentów (faktury, umowy, kontrakty, zamówienia), w sposób graniczący z pewnością, iż w przypadku dalszego prowadzenia działalności, poszkodowany uzyskałby dochód co najmniej taki, jak wynika to z dokumentów historycznych. Takie oszacowanie jest chociażby znane w matematyce czy fizyce pod pojęciem ekstrapolacji i aproksymacji.
Bardzo często w sporach sądowych konieczny jest udział biegłego z dziedziny rachunkowości i finansów, który oszacuje szkodę. Opinia wykonana przez biegłego stanowi środek dowodowy.
Należy zwrócić uwagę, że szkoda w postaci lucrum cessans ze swej natury ma zawsze charakter hipotetyczny. Dlatego jej wyliczenie musi być oparte na przesłankach realnych, odpowiadających zasadom doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Samo subiektywne przekonanie nie stanowi zaś podstaw dla zgodnego z nim wyrokowania. Należy wykazać, że prawdopodobieństwo uzyskania korzyści było na tyle znaczące, że ich utratę potraktować należy jako szkodę podlegającą kompensacie (wykraczającą poza szkodę ewentualną). Ewentualnie poniesione straty zaś podlegają naprawieniu w ramach art. 361 § 2 k.c.
Brak możliwości realizacji np. kontraktu (naruszenie przez wyrządzającego szkodę) pozostaje w związku sine qua non z utraconymi korzyściami (szkoda). Warto zwrócić uwagę, że ustalając ten związek, formułuje się hipoteza, że gdyby nie naruszenie, poszkodowany osiągnąłby określone korzyści.
Bardzo dobrym przykładem jest wyrok - Sygn. akt VI ACa 910/19, Sądu Apelacyjnego w Warszawie VI Wydział Cywilny z dnia 18 czerwca 2020 roku – w którym to Sąd, zasądził na rzecz poszkodowanych kwotę, na podstawie oszacowania utraconych korzyści (z tytułu utraconych dochodów z uwagi na brak możliwości uprawy chmielu, wskutek prac na działce poszkodowanych przy budowie drogi ekspresowej).
Inny przykład. Jeżeli osoba zajmująca się produkcją mebli ma zamówienia na dwa miesiące naprzód i ktoś podpali halę produkcyjną, to poszkodowany będzie mógł żądać od sprawcy szkody nie tylko naprawienia rzeczywistej szkody (damnum emergens), czyli odbudowania hali i odtworzenia maszyn, ale także zwrotu utraconych korzyści (Lucrum cessans), czyli zysków produkcji mebli, które by osiągnął, gdyby nie doszło do podpalenia.
Reasumując, szkoda w postaci lucrum cessans ze swej natury ma zawsze charakter hipotetyczny. Dlatego jej wyliczenie musi być oparte na przesłankach realnych, na danych historycznych, na zasadach doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej
Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy: www.ucconsulting.pl